Op 19 maart a.s. zijn er weer verkiezingen voor de raad van de gemeente Aalten. Tot die tijd een aantal artikelen over de achtergronden en werkwijzen van een gemeente, in het bijzonder de gemeente Aalten. Maar al te vaak blijkt dat mensen niet weten hoe het bij een gemeente er aan toegaat. Ook niet wat de mogelijkheden en rechten van een burger zijn. En al helemaal niet dat de gemeente er is voor de inwoners en niet andersom. Immers het zijn de burgers die de raad van de gemeente kiezen. En de raad is het hoogste orgaan in het gemeentelijk besturen. Jaren geleden kregen leerlingen nog wel eens het vak “staatsinrichting”op school. Daar werd duidelijk gemaakt hoe de democratie in elkaar stak. Dat is niet meer. In de aanloop naar de verkiezingen bieden de komende weken een mooie gelegenheid om eens door te geven hoe het nu allemaal reilt en zeilt binnen de gemeente. De gemeenteraad.
Elke gemeente in Nederland heeft een gemeenteraad. Zo’n beetje alles rond die raad is geregeld in de Gemeentewet. Je wilt niet weten hoe gedetailleerd dingen soms zijn voorgeschreven. Het aantal raadsleden hangt af van het aantal inwoners van de gemeente. De kleinste gemeenten hebben 9 gemeenteraadsleden, de grootste (boven de 200.000 inwoners) 45 leden. De gemeente Aalten valt in de klasse 25-30.000 inwoners en heeft dus 21 raadsleden. Om de vier jaar worden die raadsleden gekozen. In heel Nederland op dezelfde dag.
Fracties
Raadsleden worden op persoonlijke titel gekozen. De meesten maken deel uit van een politieke partij, die zich dan weer tot een fractie vormt. De politieke partijen hebben vaak een programma: een soort blauwdruk waar men met de gemeente heen wil. Vaak vanuit een soort wereldbeeld of levensovertuiging. De raadsleden die lid zijn van zo’n fractie onderschrijven dan zo’n programma. Je hoort wel eens dat een raadslid uit de fractie of uit de partij stapt, omdat hij/zij het niet meer eens is met zijn/haar collega’s. Dan kan dat raadslid in principe gewoon op persoonlijke titel raadslid blijven. Hij/zij is immers persoonlijk verkozen. Bij sommige partijen moet je vooraf tekenen/verklaren dat je ook opstapt uit de raad als je vertrekt bij een fractie.
Raadsleden.
Raadsleden zijn betaalde vrijwilligers. Zij hebben een baan, zijn zelfstandige of gepensioneerd, maar raadslidmaatschap is dus niet hun hoofdberoep. Wij ontvangen wel een maandelijkse vergoeding voor het werk. De gedachte daarachter is dat het werk zoveel omvattend is dat je eigenlijk een dag minder zou moeten kunnen werken voor je baas of als zelfstandige. Ook is de gedachte dat anders alleen maar mensen met veel vrije tijd dit zouden kunnen doen. Dat is een brutobedrag en een onkostenbedrag. Ook weer afhankelijk van de gemeentegrootte. Raadsleden in grote gemeenten verdienen meer dan in kleine. Daar moet belasting over afgedragen worden. Dan blijft er een nettobedrag over. Sommige mensen noemen raadsleden dan ook zakkenvullers. Misschien wilt u wel weten hoeveel dat nu is. Ik krijg elke maand € 496,36 bijgeschreven op mijn bankrekening. Dat is een nettobedrag. Ik draag (vrijwillig) maandelijks € 135,– aan mijn partij af. Van de overige € 361,– per maand moet ik mijn onkosten (lectuur, boekjes, benzinekosten e.d. betalen). Ik besteed ongeveer 25 uur per week aan het raadswerk, dat is 100 uur per maand. Daarvoor ontvang ik dus € 3,61 per uur, waarvan een deel betaald worden aan onkosten. De burgemeester noemde raadslid zijn al eens de best betaalde hobby. U mag dat zelf beoordelen bij deze bedragen. Je wordt er niet rijk van, maar je komt er ook niet aan te kort. Oh ja, raadsleden krijgen GEEN wachtgeld. Wethouders wel. Zo, het beeld van de zakkenvuller is genuanceerd. Nu de inhoud. Wat doet een raadslid allemaal en waarom eigenlijk?
Raadsvergaderingen.
In de Gemeentewet is voorgeschreven dat de gemeenteraad minimaal 10 keer per jaar bij elkaar moet komen. Daar moeten officiële besluiten genomen worden. Ze vergaderen ook op vaste tijdstippen. In de gemeente Aalten is dat elke derde dinsdag van de maand om 19.30 uur. In Winterswijk vergadert de raad bijv. altijd op donderdag. De voorzitter van de raad is de burgemeester. Als hij niet kan is het langstzittende raadslid voorzitter. In Aalten is dat de heer H. Meerdink. Voor 2002 was een van de wethouders, als locoburgemeester, voorzitter als de burgemeester niet kon. Toen kon je de gemeenteraad vergelijken met een algemeen bestuur en uit dat algemeen bestuur werd dan een dagelijks bestuur gekozen. Na 2002 veranderde het systeem (dat heet met een deftig woord dualisering). De wethouders werden niet meer uit het midden van de raad gekozen en maken ook geen deel meer uit van de raad. Zij zitten ook altijd apart. Je kunt het nu het beste vergelijken met het parlement en de regering. Je hebt een parlement/gemeenteraad die wetten vaststelt en de regering controleert en een regering/een college van burgemeester en wethouders die wetten voorstelt, maakt en uitvoert. De gemeenteraad heeft drie functies. Hij moet de kaders stellen (deftig gezegd); hij moet verordeningen en besluiten op voorstel van het college vaststellen, waaronder de benodigde budgetten (hoeveel mag iets kosten en hoe hoog zijn de tarieven) en vervolgens moet de raad ook nog controleren of het College de besluiten wel naar eer en geweten, letter en geest uitvoert (controlefunctie). Daarover over twee weken meer.
De gemeenteraad van Aalten heeft sinds december van vorig jaar het project “gast van de raad”. Als u een keer alleen of met een groepje gast wilt zijn van de raad dan kan dat. U wordt dan ontvangen door de burgemeester, de griffier en twee raadsleden. U krijgt de nodige papieren en ze leggen u uit wat er allemaal die avond gaat gebeuren. En u kunt het met eigen ogen volgen (dat kan altijd want de vergaderingen zijn openbaar). Informatie op www.aalten.nl
Reageren? joop.wikkerink@progressieve-partij.nl