Wat willen de coalitiepartijen nu eigenlijk met het coalitieakkoord? Hoe willen ze samenwerken met de oppositie? Hun wil opleggen of luisteren naar andere geluiden?Wat vooraf ging.
Er is een wonderlijke spraakverwarring met veel irritatie ontstaan over de status van het coalitieakkoord en de mogelijke inbreng van andere dan de coalitiepartijen daarin. Die spraakverwarring en irritatie zijn veroorzaakt door opmerkingen van de toen-nog CDA-fractievoorzitter Luiten tijdens de coalitievorming. Toen duidelijk was met welke partijen het CDA het liefst wilde samenwerken, de informateur een paar niet zo heel erg steekhoudende argumenten daarbij verzonnen had, de machtsverhoudingen binnen de toekomstige coalitie duidelijk waren gemaakt door het CDA, konden de wethoudersposten worden ingevuld en kon een wensenlijstje voor de komende jaar gemaakt worden. Aan het begin van dat proces vond de toenmalige fractievoorzitter van het CDA, nu wethouder, dat zo’n wensenlijstje, coalitieakkoord, misschien wel kon uitgroeien tot een raadsprogramma. Dat zou lekker makkelijk zijn! Een ploegje wethouders dat een programma uitvoert waaruit alle politieke verschillen weggemasseerd zijn of in elk geval niet benoemd. Uiteindelijk kwam het zo op papier te staan:
“CDA/CU/GB roepen alle andere partijen in de raad op om het coalitieakkoord te ondersteunen en wellicht aanvullende punten aan te dragen. Met voldoende draagvlak en inzet kunnen we met elkaar iets beteken voor onze gemeente.”
Afspraken in de raad
Tijdens de presentatie van coalitieprogramma en nieuwe wethouders in de raadvergadering van april hebben de oppositiepartijen aangegeven wel wat inhoudelijks te willen zeggen over het coalitieprogramma. Onze fractie heeft zelfs vooraf een voorstel geformuleerd om het coalitieakkoord in een rondetafelgesprek (o.a. met de samenleving) te behandelen (toe te laten lichten); daarna in de raad aanvullingen en verbetersuggesties te doen en tenslotte het eventueel aangevulde coalitieprogramma ook met de gemeenten in de regio te bespreken. Dat laatste gezien de noodzaak van regionale samenwerking op het sociaal domein.
Katterige sfeer door afhoudende coalitie
Tijdens de behandeling van het coalitieakkoord in het rondetafelgesprek vielen de coalitie-fractievoorzitters behoorlijk door de mand. Aan alle kanten was duidelijk dat zij eigenlijk geen kritiek duldden op het akkoord, laat staan suggesties van andere partijen zouden willen opnemen. Vragen naar inhoudelijke toelichtingen of verduidelijkingen werden vermeden. Eigenlijk was de simpele boodschap: wij, coalitie, hebben de meerderheid, de macht, het voor het zeggen. Dus lever jullie suggesties maar in, dan zullen wij kijken of we er iets mee doen, maar reken daar niet te veel op.
Gevolg van die houding was een wat katterige sfeer en zeker bij HMV en de PvdA weinig bereidheid om nog eens een debat over dat akkoord te voeren. Ik vind dat politiek ongewenst. Het coalitieakkoord is van de coalitiepartijen en de andere partijen moeten laten weten wat ze er van vinden en wat ze anders en beter willen zien. De coalitie heeft tot plicht hun akkoord uit te leggen en te verdedigen en niet alleen maar het zwijgen er toe te doen omdat men toch een comfortabele meerderheid heeft.
Raadsprogramma of coalitieakkoord?
De wens om het coalitieakkoord uit te laten groeien tot een raadsprogramma is ingegeven door machtspolitieke overwegingen. Een coalitieakkoord kan nooit een akkoord van de hele raad zijn. Dat verbloemt de politieke verschillen en is onduidelijk voor kiezer en burger. Wat wel kan is dat de raad een soort routekaart maakt: welke “grote” onderwerpen willen we in deze periode aanpakken, en wanneer speelt dat dan (met alle onzekerheden die uit den Haag of uit de economie en maatschappelijke ontwikkelingen voortvloeien) ongeveer. Hòe dat dan precies wordt aangepakt, in welke richting, is meer een onderwerp van politieke keuzes. Daar is het coalitieakkoord voor. In het begin van het informatieproces heeft elke fractie zijn wensen voor de komende vier jaar op tafel gelegd. Daar is een compleet overzicht van gemaakt. We zouden best kunnen nadenken of dit overzicht niet om te bouwen zou zijn tot een raadsroutekaart voor de komende vier jaar.
Maar dan moeten ook de coalitiepartijen dat willen en niet alleen maar comfortabel achterover leunen en eerst hun wethouders laten spreken en dan zelf als fractie beginnen te denken.
Zelfstandig denkende en opererende fracties: daarmee maak je een krachtige met elkaar samenwerkende gemeenteraad die de grote lijnen uitzet, het college opdrachten geeft en controleert of de doelen die raad gesteld heeft (in meerderheid, vooruit) bereikt zijn. Laten we dat gewoon eens proberen en ons niet bij voorbaat in de schuttersputjes van oppositie en coalitie verschansen.
Reageren? joop.wikkerink@progressieve-partij.nl.