week 36 (klik hier)

In de afgelopen zes weken heeft u op deze plek kunnen lezen over de enorme veranderingen die aanstaande zijn in het zgn. sociaal domein. Achtereenvolgens kwamen aan de orde de Participatiewet (werk en inkomen o.m. voor arbeidsgehandicapten), de WMO 2015 (vooral de overheveling van de functie “begeleiding” naar de gemeenten) en de Jeugdwet (de verantwoordelijkheid van gemeenten voor de kwetsbare jongeren in de jeugdzorg van passend onderwijs tot jeugdreclassering). Deze week iets over de dilemma’s, het geld en waar verdere informatie te vinden is.

 

Alle veranderingen hebben te maken met veranderingen in de maatschappij: verantwoordelijkheid voor jezelf willen nemen, niet betutteld worden, van “zorgen voor, naar zorgen dat”. Maar alle mooie termen als “eigen kracht” en “zelfredzaamheid” kunnen niet verhelen dat achter alle maatregelen enorme bezuinigingsdoelstellingen zitten. Dat gaat om miljarden op Rijksniveau. Die bezuinigingen vindt dit kabinet (en ook vorige) nodig om de schuldenpositie van Nederland op orde te houden binnen de Europese normen. Dus elke verandering kent naast een inhoudelijk “geframede” reden ook een politieke. Dat maakt het soms wel eens lastig om –op zich gewenste maatschappelijke – ontwikkelingen door te voeren. Een tweede punt is dat de omvang van de budgetten voor gemeenten nog steeds niet glashelder zijn. Per 1 januari worden de gemeenten verantwoordelijk voor de jeugdzorg maar de cijfers (aantallen) waar het Rijk van uit gaat kloppen niet met de opgaven van de jeugdzorginstellingen. Dat wil zeggen: het budget is te krap berekend. 

 

De aan de ene kant wenselijke hervormingen in het sociaal domein (vanuit de inhoud) worden bemoeilijkt door de haast en het gebrek aan geld. In Denemarken heeft men bijv. 7 jaar gedaan over de hervorming van de hele jeugdzorg. Hier moet dat in krap twee jaar met onvoldoende zicht op aantallen, individuen en geld. Dat levert keuzestress op. En onzekerheden bij kwetsbare inwoners. Een paar voorbeelden.

 

Onder deze wet wordt een aantal maatregelen geïntroduceerd om arbeidsgehandicapten bij reguliere werkgevers aan de slag te laten gaan. Er komt een systeem van loonkostensubsidie, een no-risk-polis, mogelijkheden van begeleiding èn de werkgevers hebben afgesproken tot 2026 100.000 extra plaatsen voor deze doelgroep beschikbaar te stellen. Dat kost allemaal geld en dat is er te weinig. Bovendien zijn er domweg te weinig banen. Nu al één baan (vacature) tegenover 7 werkzoekenden. Wie gaat dan voor? Komt er een ‘concurrentie” tussen verschillende groepen werkzoekenden?  Gaat de licht gehandicapte voor op de zwaar- gehandicapte, gaat de ww-er voor op degene die al vijf jaar in de bijstand zit, krijgt een  bestaande wajonger wel begeleiding en een schoolverlater van het praktijkonderwijs niet? Iedereen helpen kan niet, daar is geen geld voor. Of past de gemeente bij. En wat doet ze dan niet meer? De raad moet straks keuzes maken wie wel en niet in aanmerking komt voor ondersteuning naar werk.

 

Hier spelen ook vragen die met budgetten en geld te maken hebben. In de kranten staan al berichten over massaontslagen bij thuiszorginstellingen. Dat komt omdat het budget voor huishoudelijke hulp 32-40% daalt. Als er zoveel minder geld is hebben thuiszorginstellingen geen trek meer om “aan te besteden” en stoten ze de huishoudelijke hulp poot af. Of ze ontslaan mensen en laten hen via schijnzelfstandigheid tegen lagere kosten werken. De gemeente Aalten heeft gelukkig besloten, waarschijnlijk ook wel onder politieke druk en acties van de thuiszorg de aanbesteding nog een jaar uit te stellen en de huidige contracten door te laten lopen. Maar in dat jaar moet wel nagedacht worden hoe de enorme korting vanuit het rijk op te vangen. De toegang beperken (minder uren hulp), helemaal afschaffen en een beroep doen op mantelzorgers, commerciële schoonmaakbedrijven of zwartwerkers, het pakket versoberen (geen ramen lappen, boodschappen doen, wassen en strijken), combinaties zoeken? Zoek het maar uit! De gemeenteraad zal hier dus ook moeten kiezen. Pijnlijke keuzes: geen of minder hulp, gevolg ontslagen. Datzelfde geldt voor dagbesteding. Is het nog betaalbaar om mensen vier dagen in de week naar een dagcentrum te brengen? Moet ook dat niet door mantelzorgers en vrijwilligers opgevangen worden? En als er een heel goede zorgboerderij is buiten de gemeente, kan een inwoner van de gemeente Aalten daar dan nog terecht? Ook daarover zullen binnenkort keuzes gemaakt moeten worden. Of past de gemeente bij en waarop moet dan bezuinigd worden?

 

Hier ligt de grootste zorg, inhoudelijk en financieel. Uiteraard gaat de gemeente inzetten op “preventie”, zo vroeg mogelijke aanpak. Maar er zullen ook kinderen blijven die echt dure hulp nodig hebben. Wordt dat vroegtijdig genoeg onderkend? Een gemeente kan zelf niet bepalen hoeveel jongeren “zware hulp” nodig hebben, geestelijke en psychische ziektes heb je als gemeente niet in de hand. Maar de gemeente is wel financieel verantwoordelijk. De raad moet de vraag beantwoorden: wat doen we als het geld op is. Moet een hulpvrager dan wachten tot volgend jaar. Is het wie het eerst komt wie het eerst maalt, of past ook hier weer de gemeente uit eigen middelen bij. En waar wordt dan op bezuinigd?

 

Er moeten voor 1 januari 2015 keuzes gemaakt worden die ook nog in wetten en regels gegoten moeten worden. Dat gebeurt in regionaal verband. De vraag is of dat allemaal op tijd klaar is. Daarvoor zijn de colleges verantwoordelijk. Wij hebben een uitnodiging gekregen voor 30 september om als raad van Aalten meer te horen over het proces. Op 1 november moeten de contracten met de Jeugdzorginstellingen en de aanbieders voor maatwerkvoorzieningen in de WMO klaar zijn. Onze fractie heeft gevraagd om “deskundigen bij uitstek” (clienten en medewerkers) hierbij te betrekken. Dat wil het college niet. De Progressieve Partij dringt al maanden aan op  het tijdig nadenken, discussiëren en oplossingen bedenken. Wij hebben grote vraagtekens of het College dit in de hand heeft, ook gezien de onderbezetting op dit punt in het gemeentehuis. Zorgelijk is dat het lijkt alsof de gemeente Aalten niet of onvoldoende in de regionale werkgroepen vertegenwoordigd lijkt. 

 

In september zullen vanuit de ministeries allerlei voorlichtingscampagnes beginnen. Ook de gemeenten zullen via hun websites informatie aan de burgers geven. Als burger, consument, “cliënt” kunt u het beste terecht op de websites voor klanten, clientorganisaties. Hieronder staan er een paar:

Voor de wajong: www.uwv.nl

Voor de wmo: www.invoeringwmo.nl en www.pgb.nl

Voor de jeugdzorg: www.burojeugdzorg.info of www.nji.nl