door Joop Wikkerink, 17 juli 2022
Zorg
Dat is de simpele titel van een boek van Lynn Berger, uitgegeven bij De Correspondent. Op de achterflap: Iedereen heeft zorg nodig. Zonder zorg worden kinderen niet groot, zieken niet beter en ouderen niet oud. Zorg is waar de menselijke beschaving mee begon. En wat de maatschappij iedere dag draaiende houdt. Zorg is wat mensen mensen maakt. Maar als zorg zo belangrijk is, waarom zorgen we er dan zo slecht voor?
Laat de volgende cijfers even tot je doordringen:
Op dit moment werkt ongeveer een op de zes werkenden in de zorg. Als onze zorgbehoefte zich blijft ontwikkelen zoals verwacht, zal dat in 2060 een op de drie moeten zijn. Ondertussen zal het aantal beschikbare mantelzorgers per 85-plusser afnemen van ongeveer vijftien in 2015 naar nog maar zes in 2040, volgens de Sociaal-Economische Raad.
Waarom staat dit niet iedere dag op de voorpagina van alle kranten? Begin deze maand was er een landelijke protest van de huisartsen, dat helaas maar weinig aandacht kreeg. Het NOS Journaal had meer zendtijd ingeruimd voor het Australische verbod op huiskatten buitenshuis, en minister Ernst Kuipers wilde niet eens de moeite nemen om de demonstranten even te woord te staan.
Maar als de huisartsen van Nederland demonstreren is er écht iets aan de hand. Dat doen ze namelijk vrijwel nooit. Vorig jaar verlieten 138 jonge huisartsen het vak vanwege de oplopende werkdruk. Dat was het hoogste aantal in een decennium.
In navolging van allerlei studies en rapporten komt het boek met een aantal “oplossingen” vooral voor het arbeidstekort: betere arbeidsvoorwaarden; efficiënter werken door technologie (robotisering, domotica); parttimers meer uren laten werken, immigratie uit het buitenland; preventie en tenslotte een andere kijk op zorg en de daarbij horende verantwoordelijkheden. Dus inschakelen van de sociale basis. Maar ook een ethische discussie over menswaardige zorg en levenseinde. In de zomermaanden kom ik op deze oplossingen in deze weblog terug Het grote schrikbeeld voor mij wat in dit boek geschetst wordt is dat –naar Amerikaans model- straks alleen de mensen met geld in aanmerking komen voor goede zorg.
WMO-voorspelmodel
Als we wat dichter bij huis kijken dan zien we ook een behoorlijke stijging van de zorg-vragen. De VNG (Vereniging Nederlandse Gemeenten) heeft een WMO-voorspelmodel gemaakt (samen met wat grotere gemeenten) en met behulp van zgn. big data. Men claimt een betrouwbaarheid van 95%. En dan hoef je alleen maar onderstaande grafieken te bekijken en je ziet hoe groot het beroep op zorg wordt.
Een paar cijfers voor de gemeente Aalten: Het aantal 65plussers stijgt van 5725 (2017) naar 6809 (2026). Het aantal “gebruikers” van WMO-voorzieningen (huishoudelijke hulp, woonvoorzieningen.,rolstoelen en begeleiding) van 1585 (2017) naar 2459 (2026).
Voeg die cijfers bij de recente verwachting van het inwonersaantal van de Achterhoek (in de komende jaren misschien een klein plusje door vooral ouderen die hier komen wonen en daarna een kleine achteruitgang), dan is er geen enkele reden om aan te nemen dat de zorgvraag van m.n. ouderen zal verminderen. Daarnaast hebben we een toename van begeleiding en beschermd wonen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid. Het beleid is om deze mensen zoveel mogelijk in wijken te huisvesten met bijbehorende voorzieningen en niet meer in instellingen buitenaf.
Gemeentelijk beleid
Als we dus niet oppassen keert de wal het schip. Nu kunnen we nog ingrijpen (hoewel het personeelstekort al heel nijpend is). Hoe willen wij dit als gemeente aanpakken:
1.Achterhoek Gezond. We willen dat we in de komende 10 jaar naar een ander model van organiseren, financieren en monitoren van de gezondheidszorg gaan. Kort gezegd: niet meer de nadruk op ziekte en behandeling, maar op gezondheid en gedrag en gezonde leefomgeving. Als bijdrage aan een gezonder leven.
2.Versterking van de sociale basis. We hebben een begin gemaakt met onze nota “Zo persoonlijk mogelijk blijven meedoen”. Nu willen we naar aanleiding van de inventarisatie die in dat rapport is aangekondigd de blik richten op de zgn. sociale basis. Die moet versterkt en uitgebouwd worden in onze gemeente om de “klappen op te vangen”. Dat gaat van nu heel simpel in buurten, straten, buurtschappen en verenigingen tot uitgebreidere vormen van ondersteuning van mantelzorgers, vrijwilligers en misschien ook wel professionals. Daarover gaan we in september in gesprek.
3.Werken aan een inclusieve samenleving. Allereerst gericht op een zodanige inrichting dat iedereen kan meedoen en zijn/haar bijdrage kan en mag leveren en ten tweede ook dat iedereen màg meedoen: geen onderscheid tussen mensen met diverse achtergronden. We hebben daarvoor een klankbordgroep van “ervaringsdeskundigen”, die komt op 16 augustus bij elkaar en bespreekt dan een programma wat we moeten doen om die inclusieve samenleving in de komende jaren te bereiken.