Bert Weevers, 1 oktober 2022
Maandag 26 september kwam de Achterhoek Raad bijeen. Belangrijkste agendapunt was de Herziene Visie 2030. De Achterhoek Board, zeg maar het (overigens niet democratische) college van B&W van de Achterhoek, had een mooi concept opgesteld. Opvallend en positief is dat biodiversiteit en circulariteit veel aandacht krijgen. Ook zijn de Sustainable Development Goals expliciet in de nieuwe Visie opgenomen. Ik heb wel eens gekscherend gezegd dat de nieuwe Visie wel heel veel op ons verkiezingsprogram lijkt.
Bij de beschouwingen in de Achterhoek Raad waren de meeste partijen in het algemeen lovend over de nieuwe Visie. Die grote lijn zat dus wel snor.
Slechts op drie thema’s werden er vanuit verschillende fracties wijzigingen of aanvullingen voorgesteld, via 2 moties en 1 amendement. En bij de behandeling daarvan ging het mis: veel Achterhoekse partijen laten zich niet leiden door feiten.
- VVD, CDA, BBB-HMV en nog enkele fracties hadden een amendement opgesteld waarin voor de N18 weer als doel 2×2 rijbanen met 100 km werd geformuleerd. De Board had in een speciale toelichting echter uitstekend beargumenteerd waarom dit uitermate dom zou zijn. Mn VVD en CDA hechtten echter geen waarde aan deze argumentatie en bleven als een klein kind dreinen om hun achterhaalde wensbeeld. Tot overmaat van ramp bleek dit amendement ook nog eens op een (kleine) meerderheid te kunnen rekenen. Feitenvrije politiek voorbeeld 1.
- De PvdA bracht een motie in waarin aandacht werd gevraagd voor de energielasten van ondernemers. Je zou zeggen: kat in het bakkie, want ondernemerspartijen VVD en CDA zullen wel meegaan. Maar nee hoor. Misschien omdat een politieke opponent met het idee kwam? 41 voor 114 tegen. Wij hebben voor gestemd.
- PP kwam met OWL en de Groen Links fracties Berkelland, Doetinchem en Bronckhorst met een motie waarin werd gevraagd om een Plan van Aanpak om houtrook–overlast en gezondheidsschade te verminderen. Uit tal van onderzoeken blijkt immers dat houtrook zeer schadelijk is voor de gezondheid (RU Groningen, RIVM, ECN, TNO, GGD , Gezondheidsraad, Longfonds, etc, etc). Wetenschappelijke feiten spelen echter blijkbaar geen rol in de achterhoekse gevestigde politiek. De motie werd, met 127 stemmen tegen, ruim verworpen.
De argumentatie?
“Achterhoekers zijn in 2030 langer gelukkig en gezond” staat als doel in de Achterhoek Visie. Om dat te bereiken wordt -terecht – volop ingezet op Preventie. Je zou zeggen: inzetten op een gezonde, schone leefomgeving is dan een ‘no-brainer’. Maar nee. De board ontraadde de motie met als argument dat het Achterhoekse preventie-beleid focust op de ‘eigen regie’ van de inwoners.
Deze gerichtheid op het individuele gedrag is echter hoogst kwalijk omdat het het neoliberale gedachtengoed versterkt van ‘als het niet goed met je gaat is het je eigen schuld’. Sociaal-economische omstandigheden en de fysieke woon- en leefomgeving worden buiten schot gehouden, terwijl die minstens zo belangrijk, waarschijnlijk zelfs doorslaggevend zijn voor een goede volksgezondheid.
Die focus op gedrag leidt in de ‘rook-kwestie’ tot een absurde situatie. De roker wordt door de overheid met alle middelen aangespoord om te stoppen met roken, maar de houtstokende buurman mag van dezelfde overheid doorgaan met het vergiftigen van tuin, huis en straat van de roker met (hout-)rook. Wie denkt dat een anti-rook-campagne dan nog succesvol kan zijn, mag zijn hand opsteken.
Daarbij ondermijnt deze inconsequentie het vertrouwen in de overheid nog verder. Ook jongeren –die vooral gevoelig zijn voor houtrook omdat het het ontstaan van astma en COPD bevordert, maar waarop vooral de anti-rook-campagne is gericht – zullen hun middelvinger opsteken naar die raar-betuttelende, maar feitelijk wegkijkende overheid. De overheid moet haar inwoners beschermen, maar de Achterhoek Raad verzuimt dat.
Door nu tegen de motie te stemmen en niet tegen houtrook op te treden (de motie had het niet eens over een algeheel verbod) dreigt weer hetzelfde als rond stikstof en klimaat. Ook daarbij wilden de heersende, conservatieve politieke partijen niet luisteren naar de wetenschap. Bagatelliseren, uitstellen, afschuiven vergroten de problemen echter zo dat maatregelen steeds ingrijpender moeten worden.
Pas 50 jaar na de eerste grootschalige en publiek gemaakte wetenschappelijke rapporten over de gezondheidsschade van sigaretten werd een rookverbod in café’s van kracht. Over stikstof en klimaat is ook al (ruim) 50 jaar wetenschappelijke consensus zonder dat de heersende politiek tot echte stappen kwam. Laten we aub geen gewoonte van dit soort termijnen maken!
Er is nog enige hoop. Aan de thematafel Gezondste Regio zitten meer gezondheidsexperts dan in de Board en in de Raad. Laten we hopen dat van daaruit tijdige inititiatieven komen tot effectief anti-rook-beleid.
Met dat tijdige komen we ook op een ander argument dat tegen de motie werd ingebracht: de timing. Net nu iedereen de toevlucht neemt tot houtkachels omdat de gasprijzen zo hoog zijn zouden we maatregelen moeten treffen? Ontnemen we dan mensen niet de gelegenheid tot lagere energielasten? Onze antwoorden hierop:
- Juist omdat nu de verkoop van houtkachels nog verder dreigt toe te nemen moet je dit nu ontmoedigen. Meer houtrook is funest voor de volksgezondheid. Houtkachels blijven minstens 20 jaar staan. Als je nu niks ertegen doet nemen long- en luchtwegziekten toe (astma, COPD, verkoudheden, sinusitis), hart-en vaatziekten en kankers toe en zullen verzuim, zorgkosten en verlies aan levensgeluk toenemen. Wij vinden gezondheid principieel belangrijker dan de portemonnee.
- Dat neemt niet weg dat we de energie-kosten-problematiek niet serieus nemen. Integendeel. Maar het moet wel met de juiste middelen worden tegengegaan. PP en GL hebben altijd volop aandacht gevraagd voor energie-armoede en gepleit voor zowel oplossingen op de korte termijn (zorgen dat mensen nu niet in schulden raken) als voor de langere termijn: zorgen dat de energie-behoefte en daarmee de afhankelijkheid van prijsschommelingen afneemt door woningisolatie, zonne-energie etc. Dát is de juiste aanpak tegen energiearmoede, niet het gedogen van vervuilende houtkachels. Het is daabij ook nog eens de vraag of houtkachels wel zo goedkoop verwarmen. Brandhout- en pellet-prijzen zijn dit jaar al verdubbeld. Toenemend houtgebruik in de bouw zal de prijs verder opdrijven….. Er is dus ook een sociaal-financieel motief om de kachelverkoop af te remmen.