Transformatie landbouw en voedsel: hoe dan?
Dat was de vraag tijdens de Oost-Achterhoek-toer met EU-kandidaat Lara Sibbing van de combinatie GL-PvdA. Sibbing, zelf expert landbouw- en voedseltransitie, opgeleid in Wageningen en actief in allerlei functies en organisaties die streven naar een transitie in het landbouw- en voedsel systeem, bezocht een viertal projecten.
Vruchtbare Kringloop Oost
Om 9.30 uur stond de bus klaar bij het station te Zutphen. Meteen bleek al het OV-probleem in de Achterhoek: enkele deelnemers hadden niet op een uurdienst gerekend vanuit de richting Winterswijk. Met zo’n 20 geïnteresseerden veelal van GroenLinks- of PvdA-huize zette de bus zich in beweging naar het zeer landelijke Geesteren. Over kleine weggetjes kwam het gezelschap aan bij boerderij Goorman aan de Kriegerweg van John Koeleman en zijn vader en moeder. Een prachtig “goor”gebied met zicht op de Berkel en het open landschap, aan de andere kant minder open en uitstekende weidegrond voor zijn 150 koeien. John is voorzitter van Vruchtbare kringloop Oost, die met een soort van adagium “meten is weten” erg veel data verzamelen en uitwisselen en zo belangrijke verbeteringen van de grond en besparingen op uitstoot bereiken. Zijn pleidooi is bedrijfsgebonden afspraken te maken en niet bijv. de derogatie over het hele land hetzelfde te laten zijn. Hij slingerde zelf de principiële discussie aan: wat voor landbouw willen we zijn? Zelfvoorzienend op de Nederlandse behoefte gericht? Europa-breed of moeten we ook de baby’s in China van melk voorzien? De antwoorden worden naar zijn idee niet gegeven: niet door de samenleving, niet door “de “ politiek en ook niet door “de “ landbouworganisaties. Terwijl die visie het meest belangrijke is. Zelfde geldt voor biodiversiteit. Hij erkent dat het intensieve boeren een ramp was voor de weide vogels, die overigens pas op kwamen dagen toen er weidegebied van de hoofdzakelijk heide gebieden gemaakt werden. Ook nu zag hij door kruidenrijk weidebeheer en ander maaibeleid van het waterschap roodborstjes en zelfs ijsvogels die in de jaren daarvoor nooit in dit gebied werden gesignaleerd. Prachtig om te merken dat zo’n boer met 150 koeien, 75 hectare en 18.000 kg melk (redelijk gemiddeld) vanuit zijn vakkennis kan praten en standpunten kan onderbouwen.
Orchideën in Lievelde
We konden het niet laten om even van de route af te wijken en langs de Koolmansdijk in Lievelde te gaan. Een klein natuurgebied ontstaan in de tijd van ruilverkavelingen, waarbij de percelen aan elkaar kwamen te liggen. En één van de grootste aaneengesloten blauwgrasvelden van ons land. Maar natuurlijk bekend om zijn prachtige orchissen; ondanks dat het vroeg in het seizoen is en erg nat bloeien vooral de lila soorten toch volop. Er werden heel wat plaatjes geschoten van deze prachtige plant.
Suzie’s Farm Aalten: van grond naar mond.
Op naar Suzie ’s Farm in Aalten. Eerst kreeg Lara het woord over het Europese landbouwbeleid en de noodzakelijke transitie zoals de combinatie GL-PvdA in Europa voorstaat. Belangrijke punten daarin zijn natuurlijk de vergroening en de duurzaamheid, maar een heel belangrijk thema is “eerlijk inkomen voor de boer”. Een belangrijk is ook: “een gelijk speelveld”., dat betekent dat de producten van onze boeren niet weggeconcurreerd mogen worden door boeren uit landen die het wat minder nauw met natuur, milieu en duurzaamheid nemen. Een derde belangrijk punt wat Lara aangaf is dat de voedselprijzen echt omhoog moeten en dat daarbij dan wel oplossingen gevonden moeten worden voor mensen die geen gezond en goed voedsel kunnen betalen ( Minimumloon toch maar omhoog, opperde iemand uit de zaal)
Het verhaal van Suzanne.
Nadat de lunch was opgediend kwam Suzanne Ruesink binnen en knalde haar verhaal de zaal in. Wat een ambitie, wat een energie en creativiteit en humor, was de conclusie bij iedereen. Alles is er bij Suzanne op gericht om mensen, klanten, kinderen het verhaal van het Achterhoekse voedsel te vertellen. Alle activiteiten zijn op gericht de mensen “in de stal”, “bij de koeien in de wei”of anderszins letterlijk te laten zien hoe voedsel gemaakt wordt, waar het vandaan komt en hoe je op een boerderij “de keten kunt sluiten”. Daarbij lukt natuurlijk niet alles. Maar een mooi succes is al dat de koks en ander personeel in het boerenrestaurant en horecabedrijf weten wat er op de boerderij zo’n 8 km verderop gebeurt en hoe ze dat kunnen verwerken in nieuwe producten. Zij vertelde dat ook de beroemde Farm- en Country Fair eigenlijk ontstaan is om bezoekers “het verhaal” te vertellen en dat corona roet in het eten gooide toen twee keer die Fair niet georganiseerd kon worden. Dat was de stap die leidde tot aankoop en omvorming van Suzie’s Farm. Daar is een permanente ruimte om het “verhaal van grond tot mond”te vertellen.
Achterhoek Food: op weg naar een strategie.
Dat laatste aangevuld met “zo mogelijk van eigen grond” is ook de missie van Achterhoek Food een samenwerkingsverband van organisaties en overheden en bedrijven die een bijdrage wil leveren aan 8 doelen van de Global Goals door middel van voedsel. Natuurlijk gezond voedsel, liefst streekproducten, liefst natuurinclusief en biologisch geteeld maar ook een afzet naar regionale ketens. Zo is men bezig Achterhoeks graan te stimuleren bij bakkers, maar dan moet er wel voldoende vraag zijn naar dat graan. Dus de organisatie probeert (ook met Europese subsidie) klanten, gemeenten, scholen zover te krijgen dat men in de kantine-aambesteding ook Achterhoek Food betrekt zodat lokale leveranciers van gezond voedsel hun kansen krijg. Een enorm enthousiaste ambassadeur in de persoon van Maurits Steverink kreeg de handen zeker op elkaar om dit Achterhoekse initiatief ook verder te brengen binnen gemeenten en bedrijven in de Achterhoek.
Volgens organisator Joop Wikkerink (wethouder gemeente Aalten, lid GL) is de toer in alle opzichten geslaagd, “We hebben een dag campagne gevoerd en geen enkele flyer uitgedeeld”. “Maar we hebben zelf zo ontzettend veel geleerd van mogelijke oplosingsrichtingen naar de noodzakelijke landbouw en voedsel transformatie.” Ook Lara Sibbing gaf aan dat ze onder indruk is van de voorbeelden en zeker de kennis zal droppen in Brussel waar de meeste veranderingen natuurlijk begeleid moeten worden door wet- en regelgeving.
Voor de overtuigde veganisten of vegetariërs of aanhangers van het biologisch-dynamisch teeltsysteem zal deze toer niet “genoeg” zijn. Ook zal men misschien vergeefs zoeken naar een pleidooi voor het afschaffen van het huidige landbouwsysteem. Vanuit de organisatie hebben we geprobeerd aan GL-PvdA-deelnemers voorbeelden in de Achterhoek te laten zien die wellicht een oplossingsrichting geven. Ook de boeren en betrokkenen zelf zien dat de weg naar die oplossing heel erg moeilijk, kronkelig, met veel hindernissen is. Het mooie van zo’n toer met gesprekken van vandaag is, dat iedereen op zoek is naar oplossingen in plaats van problemen. En ook niet vastzit in z’n eigen schuttersputjes. Dus dat is winst: ook op dit thema in gesprek blijven, elkaars standpunten, dromen, moeilijkheden proberen te begrijpen. En kijken wat er wel kan in plaats van wat er niet mag. Zoals in een van de sheets van Achterhoek zo mooi stond: “Wie wil er verandering”? Iedereen. “Wie wil er veranderen? “ Niemand.
Joop