Verslag woensdag 3 augustus 2022
De Progressieve Partij organiseert deze zomer een serie fietsexcursies. Met een dubbele doelstelling: bewegen en ontspannen, maar ook leren van nieuwe ideeën en mogelijkheden in de agrarische wereld en de natuur en cultuur. Woensdagavond was de beurt aan het bedrijf “Zon-varken” in De Heurne. Dat was een exclusief bezoek. Het bedrijf is nog niet helemaal operationeel maar al genoeg om een kleine groep belangstellenden te ontvangen. Vandaar dat deelname beperkt werd tot PP-leden en mensen die al vaker de fietsexcursies meegemaakt hadden.
Sedum-daken en mest-scheiding
De twee varkensschuren met opvallende vormgeving liggen verscholen in het land aan het Welskerveen. Het eerste wat opvalt als je aan komt fietsen zijn de enorme sedum daken. Goed voor een constante temperatuur in de grote stal. Die valt verder op door kuubs: een hoge nok. Goed voor de ventilatie en circulatie. Tussen de twee stallen is ruimte voor een “speeltuin” voor varkens die nog verder moet worden ingericht. Biggen kunnen hier dan een keer per 14 dagen spelen. De hokken zijn flexibel. Ze “groeien mee” met de varkens. Hoe groter ze groeien, hoe groter het hok. Maar het meest revolutionaire is toch wel de mestscheiding en -afvoer. Een soort van transportband van PE-platen met gaatjes zorgt ervoor dat de urine afgevoerd wordt via een goot. De vaste mest wordt via “de band met gaatjesplaten” afgevoerd naar een container. Aan het eind worden de gaatjes weer schoongeprikt en dan maken de platen de reis door de stal opnieuw. Dit is een mooie oplossing om drijfmest (oorzaak van veel ammoniakemissie) te voorkomen. Opvallend feitje: vrijwel geen “geur”. En mooie mestproducten: vaste mest voor akkerbouw en dunne fractie voor graslanden.
Diervriendelijk
De initiatiefnemers hebben met allerlei dierwelzijnsorganisaties overlegd hoe zij het best te werk kunnen gaan: een compromis tussen altijd buiten (te veel hectares nodig) en altijd binnen (stress); een “diervriendelijke manier”van castreren, veel ruimte zowel binnen als buiten èn de “familie” blijft langer bij elkaar. Ook het slachten gebeurt op een zo diervriendelijk mogelijk manier bij een slachterij in Friesland. Deze beschikt in Nederland als enige over twee certificaten van “Eyes on Animals”: een voor het vervoer en één voor de slacht. Hoe meer varkens op deze manier gehouden worden hoe groter de druk op slachterijen zal worden om ook minder stress bij de slacht te veroorzaken. Niet slachten is overigens natuurlijk nóg diervriendelijker.
Langer bij de moeder
Een zonvarken-bedrijf heeft 50 zeugen, die 2 x per jaar jongen krijgen. Ze blijven langer dan in de normale cyclus bij de moeder (8 weken). Hier is over nagedacht vanuit de markt: als er 13 bedrijven zijn die volgens dit systeem gaan werken (50 zeugen, 2 x per jaar biggen) is de aanvoer van vlees het hele jaar door gegarandeerd. De eerste plannen voor een tweede zonvarkenbedrijf zijn er al. Die 13 bedrijven worden allemaal lid van de coöperatie. De stalsystemen staan klaar, men garandeert een afzet (en inkomen) en een afschrijving van 12 jaar. Natuurlijk moeten de “oude”stallen worden opgeruimd. Dat kost ook geld (kapitaalvernietiging). Wat ook een mooie filosofie is dat de “supermarkt keten” niet de prijs bepaalt, maar de boeren van Zonvarken zelf. Zij hebben een gegarandeerde afzet bij nu een supermarktketen (regionaal) en een uitbeenbedrijf. Interessant is dat deze boeren denken dat vleesconsumptie niet altijd “veel” hoeft te zijn. Maar wel “goed”. Zo houd je de kosten voor de consumenten in de hand: wel beter, maar minder en daardoor totaal wellicht gelijk of zelfs goedkoper. De vleesconsumptie in Nederland is veel te hoog, daar kan best wat vanaf.
Circulair
Varkens zijn van oorsprong alleseters en afvalverwijderaars. Het voedselpakket is bij “Zonvarken” niet biologisch, wel circulair: dat wil zeggen afval van de voedselindustrie, verkeerd geproduceerde of over de datum volwaardige producten. De filosofie: je kunt rest-voedsel weer als voedsel gebruiken (heeft de voorkeur) of je kunt er energie van maken (geen bijdrage aan bestrijding honger). Nog beter is natuurlijk om preventief de hoeveelheid afval te beperken. Interessant en verontrustend weetje: elke 10 kg voedsel die wij eten brengt daarbovenop nog eens 11 kg “restproduct” met zich mee. Dus de voedselindustrie levert hier de grondstoffen ( bijvoorbeeld afgekeurde hagelslag, marsjes, chocola – je wilt niet weten wat allemaal) die verwerkt worden op het bedrijf tot brokken. Je ziet dus geen meel- en graansilo’s staan. Ook het gebouw is zo veel mogelijk circulair (kunnen nog verbeteringen worden aangebracht).
Vriendelijk
Men noemt zicht zelf vriendelijk in veel opzichten: dier-, milieu-, – boer- buurt-, en klimaatvriendelijk. De deelnemers konden met eigen ogen zien in hoeverre dat klopt. Er moesten wel concessie worden gedaan. Varkens wroeten bijv heel graag in de modder. Nu liggen ze -ook buiten- op beton. Voor de ammoniakuitstoot is dat echter gunstig omdat ze naar binnen, naar de vaste ‘toiletplaats’ gaan om te poepen en pissen (varkens zijn in principe zindelijke dieren). Er was heel veel waardering over het zonvarken-concept en voor de mensen die erachter staan en met vallen en opstaan dingen voor elkaar krijgen, ondanks soms niet kloppende of elkaar tegensprekende regels. Juist om te laten zien dat iets anders kan en ook een bijdrage kan leveren aan de oplossing van diverse uitdagingen die er op dit moment zijn in de landbouw en in de wereld, verdienen dit soort initiatieven steun. Consumenten die vlees willen blijven eten kunnen die steun geven door producten van zon-varken te kopen. Kijk vooral naar de informatieve site: www.zonvarken.nl