College-antwoord op PP-vragen over houtrook stelt diep teleur
Korte terugblik
2-11-2021. De Progressieve Partij dient een motie in : “Ontmoediging gebruik houtkachels” , uitvoerig gedocumenteerd met wetenschappelijke publicaties. Het college zeg toe de oproep die hierin wordt verwoord over te nemen, waarna de motie wordt ingetrokken.
9-7-2024: Na 2,5 jaar komt het college met een Raadsmededeling, RM 117. Hierin wordt uitvoerig ingegaan op de beperkte wettelijke mogelijkheden om als gemeente in te grijpen bij hinder door houtrook. Als huidige werkwijze wordt een 6-stappen-plan toegelicht. Het beleid gaat zich richten op bewustwording, stimulering schone alternatieven, handhaving en regelgeving via de Omgevingswet, registratie van meldingen en de ‘strategische aanpak houtrook’ uit het Schone Lucht Akkoord. Een hoopvol begin.
1-10-2024. PP stelt vervolgvragen nav RM 117, oa over het Stappenplan en naar doel en concretisering van het voorgenomen beleid.
28-1-2025. PP vraagt op de raadsvergadering wanneer de antwoorden op de vragen van 1-10 komen en stelt voor om een informatiebijeenkomst te organiseren met experts van GGD, longfonds, ed om het kennisniveau over houtrook te vergroten.
7-2-2025. De burgemeester in RM 13 : “ Namens het college wil ik u dus nog om enig geduld vragen zodat u een voldragen antwoord krijgt en u daarna als raad een goed debat kunt voeren. Het college verwacht nog ongeveer een maand nodig te hebben.”
9-4-2025. RM 44 geeft antwoord op de PP-vragen. Het is echter niet het ‘voldragen antwoord’ dat is toegezegd. RM 44 ademt haastwerk, gemakzucht en een ernstig gebrek aan urgentiebesef. Het betoog is opgebouwd rond onbewezen stellingen en ronduit onjuiste informatie en doet 3 stappen terug t.o.v. RM 117. Opvallend is dat als datum 5 december 2024 is gegeven. Is hier wellicht sprake van een oude concept-versie? Zijn de ‘nieuwe vragen en inzichten’ uit RM 13 per ongeluk niet meegenomen?
Enkele opvallende zaken uit RM 44
Het stappenplan uit RM 117
(PP-vraag 1) De eerste stap uit het 6-stappen-plan volgens de oude/huidige werkwijze : de gehinderde moet zelf naar de stoker stappen om in goed overleg het stoken te doen stoppen. Dit is al een rare redenatie. Stel dat je die zou toepassen op te hard rijden: als je dat ziet gebeuren moet je dan als burger de chauffeur vriendelijk vragen zich voortaan minder gevaarlijk te gedragen? En de overheid incl handhaving en politie zit met de armen over elkaar toe te kijken?
Maar daar ging de vraag van PP niet over. Tegenwoordig is er meestal niet 1 maar meerdere stokers die de gezondheid schaden. Dan is het voor die burger helemaal onbegonnen werk, om al die deuren langs te gaan. De vraag was: welk stappenplan moet dan gevolgd worden?
Het antwoord in RM 44 : ‘dan is er geen stappenplan want dan kan de gemeente niet handhaven’. Maw: de burger, met of zonder astma, COPD, hartklachten etc wordt aan zijn/haar lot overgelaten. De gemeente ontloopt verantwoordelijkheid en stelt als enige maatregel ‘voorlichting’ voor.
Het college had ook empathie met de mensen wier gezondheid wordt geschaad kunnen tonen en hardop kunnen nadenken over een aanpak die wél werkt. In RM 117 waren daar al aanzetten toe gegeven. En steeds meer gemeenten zijn inmiddels wél aan de slag gegaan. Niets doen negeert de ernst van de situatie.
NB in Aalten wonen statistisch gezien bijna 2000 mensen met longproblemen (astma, COPD, bronchitis). Door houtrook kunnen mn kinderen astma ontwikkelen. Het gaat dus niet om slechts een paar mensen wier gezondheid ernstig verslechtert door houtrook (en zelfs dan! …) . Tel daarbij op alle inwoners die ‘snachts noodgedwongen hun ramen dicht moeten houden of hun mechanische ventilatiesysteem uit moeten zetten. Veel inwoners zullen maatregelen dankbaar verwelkomen.
Inzet Omgevingswet
(PP-vragen 2 en 3). RM 117 noemde de inzet van de Omgevingswet als mogelijke optie om handhaving makkelijker te maken. Het Schone Lucht Akkoord adviseert dit ook in haar ‘strategische aanpak’. Het SLA verwijst daarbij oa naar het rapport van mei 2024 “Sturen op houtstook in het omgevingsplan, Praktische en direct toepasbare voorbeeldregels”. Er is al van alles uitgezocht dus.
Toch staat in RM 44 “Wij onderzoeken de mogelijkheid en de wenselijkheid….” Waarbij vervolgens wordt toegewerkt naar ‘maar laten we dat maar niet doen’’ . Daarbij worden de volgende redeneringen gebruikt :
“Een algeheel stookverbod bij code rood is geen reeele of wenselijke optie omdat dan ook het buitengebied moet worden meegenomen”
De omgevingswet biedt de mogelijkheid om gebiedsgericht regels te stellen, dus dit bezwaar is geheel buiten de orde;
Daarbij kan er wel degelijk ook in het buitengebied gezondheidsschade optreden door houtrook (maar wellicht is enige differentiatie in regels politiek wenselijk);
“Luchtverontreiniging vormt in Aalten nauwelijks een probleem” . Waar deze uitspraak op is gebaseerd is een raadsel. Fiets of loop savonds maar eens door de kernen: bijna overal ruik je houtrook. Fijnstofmetingen van een bewoner in het eerste kwartaal van dit jaar tonen aan: de gemiddelde 24 uurs dagwaarde is 33.01 µg/m3 PM 2.5; de hoogste gemiddelde 24 uurs dagwaarde was 101.1. Van de 90 gemeten dagen waren er 48 met een 24 uurs gemiddelde dagwaarde boven de 30 PM 2.5, waarvan 16 dagen met gemiddelde dagwaarde van boven de 50.
De WHO-advieswaarde voor PM2,5 is 5 µg/m3….
RM44: “voorlichting, communicatie en een persoonlijk gesprek zouden voldoende moeten zijn. Welke houtstoker wil deze gezondheidsklachten bij de buren nu op zijn/haar geweten hebben?” Een positief mensbeeld is mooi, maar helaas wijst de praktijk uit dat er veel stokers zijn die zich niets van hun naobers aantrekken. Repressie is in zo’n geval helaas de enige resterende optie.
We zijn groot voorstander van informatie en communicatie als maatregel, maar zonder stok achter de deur gaat het niet voldoende werken. Verbods- en/of gebodsbepalingen zijn onontbeerlijk in een sluitend rechtssysteem. Zonder dat is handhaving niet mogelijk.
Ernst wordt gebagatelliseerd
Opvallend is dat RM 44 uitblinkt in versluierend taalgebruik. ‘Gezondheid’ wordt slechts 2 keer genoemd; meestal gaat het over ‘hinder’ en ‘overlast’. En als het gaat over gezondheid vindt het college het blijkbaar eigenlijk niet zo erg:
‘Onderzoek heeft aangetoond dat houtrook (…) ook ongezond en schadelijk kan zijn. Het is echter niet zo dat alle houtstook ook altijd deze nadelige effecten heeft.”
Houtrook is echter altijd ongezond. Er is geen veilige dosis houtrook. Ook een kleine hoeveelheid fijnstof kan kanker veroorzaken, om over overige schadelijke stoffen in houtrook en overige gezondheidseffecten (hart- en vaatziekten ed) nog maar te zwijgen. Niet voor niets pleiten GGD, KWF en het longfonds voor een houtstookverbod. Houtrook is voor iedereen ongezond | Longfonds.
Meten met twee maten
Op de vraag naar het doel van houtstookbeleid wordt als antwoord gegeven dat de gemeente geen houtstookvrije gemeente nastreeft. Waarom wil Aalten wel een rookvrije gemeente zijn, maar geen houtstookvrije gemeente? Echte argumenten ontbreken. Houtstook is net zo ongezond als roken.
De gemeente zet in de zorg terecht vol in op preventie. Er zou een hoop gezondheidsschade vermeden kunnen worden door een houtstookverbod. Dat deze mogelijkheid vrijwel zonder degelijke argumentatie en nader onderzoek is afgeserveerd is een ernstig gemiste kans. Niet alleen zouden door maatregelen tegen houtrook de zorgkosten dalen, de kwaliteit van leven van onze inwoners zou er sterk op vooruit gaan.
Samengevat
Het is jammer dat het college
zich onvoldoende heeft verdiept in de schadelijke gezondheidseffecten van houtstook;
niet heeft gepoogd creatieve oplossingen te bedenken voor bijv het niet langer geldende 6-stappen-plan voor de gehinderde burger;
niet de moeite wil nemen om schade-beperkende maatregelen in omgevingsvisie en – plan op te nemen;
niet de moed toont de weerstand, die er ongetwijfeld zal komen tegen houtstook-beperkende maatregelen, te weerstaan.
RM 44 bevat goed bekeken geen steekhoudende argumenten om houtstook streng aan te pakken. Er zijn wel heel goede redenen vóór een stevig plan van aanpak. Voorlichting en communicatie is een essentieel onderdeel daarvan, maar dat is niet voldoende.
Beleidsregels moeten het mogelijk maken voor boa’s en politie om op te treden bij houtrook-hinder. Zonder wettelijke basis zoals in een omgevingsplan kan er niet gehandhaafd worden.
Daarbij: “Als het niet lukt om in 2030 te voldoen aan de strengere EU-normen voor de luchtkwaliteit, dan worden de rechten van mensen geschonden met rechtszaken tot gevolg. Om het niet op rechtszaken te laten aankomen, moet meer van de mogelijkheden in de Omgevingswet gebruik gemaakt worden.” (Regeringscommissaris voor de Omgevingswet, Kars de Graaf).
Het allerbelangrijkste is dat de gemeente laat zien dat het werkelijk geeft om de gezondheid van haar inwoners.
Wat nu?
Ik hoop dat het college toegeeft dat het een foute versie van de RM betrof en dat op korte termijn de juiste versie wordt verstuurd. Ik wil wel een voorzet maken voor die nieuwe versie. Met een stappenplan, want niet alles kan tegelijk.
In het vragen-uur op de raadsvergadering van 28 januari jl heb ik ook gevraagd om een informatie-bijeenkomst over houtrook te organiseren, met experts van oa GGD en Longfonds. In RM 44 wordt dit toegezegd. Dat is in elk geval winst. Ik ben ervan overtuigd dat op basis van grotere kennis over de gezondheidsrisico’s er ooit maatregelen zullen volgen.
Bert