Achterhoekse samenwerking op gebied van werk en arbeidsmarkt nù nodigEen pleidooi tègen burocratie en vóór persoonlijk commitment.
Op donderdag 29 maart is het de “Dag van de 1000 Voorbeelden”. Georganiseerd door werkgeversorganisaties. Bedrijven die kansen geven aan werknemers met een beperking worden in het zonnetje gezet. Ook enkele tientallen in de Achterhoek. Op 15 maart was er het Werkgeverscongres in Burgers’ Zoo. Zo’n 350 Achterhoekse ondernemers dachten na over “inclusief ondernemen”. Hoopvolle signalen in een veranderende arbeidsmarkt.
Aan de vooravond van deze “Dag van de 1000 voorbeelden” komt de staatssecretaris van Sociale Zaken, Tamara van Ark met een voorstel dat de positie van de werknemers met een beperking verslechtert. Werkgevers mogen onder het wettelijk minimum loon betalen. UWV of gemeente vult dan aan met een uitkering. Op zich is betaling naar loonwaarde fair. De overheid vult dan aan. Maar voor de werknemer wordt in dit voorstel pensioen- en ww-recht opgebouwd over die loonwaarde en niet over het totaal wettelijk minimum loon. En dan juist bij de zwakkere groepen op de arbeidsmarkt, die vaak uitkomen op korte contracten en dus de WW hard nodg hebben. Ondanks fel verzet van cliënten-organisaties, gemeenten, bonden en sociale ondernemingen en werkgevers wordt dit “mantra”: betalen onder wml doorgezet. De door o.m. gemeenten aangedragen oplossing van het wegsubsidiëren van het premie-nadeel voor werkgevers wordt weggewuifd. Een voorbode van de afbraak van deze wettelijke regeling? Waarom worden de “nadelen” van een lagere loonwaarde afgewenteld op de betreffende werknemers? Zij hebben niet om hun arbeidsbeperking gevraagd. Is dit nu de bedoeling van een “inclusieve arbeidsmarkt” waar “hardlopers” en “achterblijvers” elkaar vasthouden? En dat terwijl we op de toekomstige arbeidsmarkt enorme tekorten aan werknemers voorzien. Dus ook in het belang van economische groei en duurzame welvaart is het van groot belang dat iedereen meedoet. Ook en juist in de Achterhoek.
Tijdens het Werkgeverscongres werd opgeroepen om als Achterhoek voorloper te worden op de inclusieve arbeidsmarkt. Daarvoor is nodig dat overheid, onderwijs en ondernemers (3O’s) meer en beter gaan samenwerken, uit hun kokers en belangen komen. Luisteren naar de wensen en verlangens van hun burgers, leerlingen en werknemers. Talentontwikkeling en leven lang leren voorop zetten. Met een nieuwe raadsperiode voor de boeg, nieuwe colleges, een nieuwe opzet van de Regio Achterhoek liggen er volop kansen om in de Achterhoek aan de slag te gaan met die inclusieve arbeidsmarkt. Ik zie minimaal vier uitdagingen.
1. Investeren in (beroeps)onderwijs en leven lang leren
-Volg als gemeenten in de Achterhoek het advies van de Onderwijsraad en neem positie in in de driehoek Onderwijs, Ondernemers, Overheid. Zorg daarbij voor arbeidmarktrelevante MBO-opleidingen. Zet in op promotie en toeleiding naar opleidingen voor krapteberoepen (bouw, zorg, energie, techniek). Investeer daarbij gezamenlijk in het Perspectiefpact van de MBO-raad. Hier krijgen jongeren die onvoldoende opgeleid zijn en meedoen een “warme hand” op de schouder. Daardoor komen ze weer op de rit en benutten hun talenten. Investeer daarbij in life-coaches en job-coaches. Zeker bij de cruciale overgang van 18- naar 18+-leeftijd. “Elke jongere is welkom op het MBO, de ruggengraat van onze economie”, aldus Ton Heerts (MBO-raad), “we moeten ons schamen als dat niet lukt.“ Zorg als 3 O’s dat een leven lang leren werkelijk van de grond komt. Ook met overheidsgeld en fondsen van de sociale partners.
2.Life- en jobcoaches voor mensen die moeilijk te bemiddelen zijn
-Erken dat het bestand van werkzoekenden steeds minder één op één past op het aangeboden werk. De arbeidsmarkt verandert razendsnel. Competenties van de 21ste eeuw zijn niet maarzo aan te leren. Investeer in werkzoekenden op dit gebied. Onderzoek wijst uit dat niet alleen dwang en negatieve prikkels helpen om “uitstroom”uit de uitkering te bevorderen. Het meest effectieve instrument is simpelweg: aandacht, aandacht, aandacht. Dat vraagt andere competenties van werkcoaches en klantmanagers: niet gericht op burocratie, rechtmatigheid en controle; maar werken vanuit empathie en vertrouwen. Ook hier weer een pleidooi voor de inzet van life-coaches en job-coaches. Gemeenten maak echt werk van de ontschotting tussen de drie transities: WMO, Participatie, Jeugd. Nog te vaak werken de regeltjes tegen elkaar of weten instanties niet van elkaar. Voorkom dat werkzoekenden gebruikt worden als “goedkope handjes”, werk moet lonen. Hier ligt een grote regionale samenwerkingsuitdaging. Samenwerking tussen en wellicht sanering van instellingen die zich met werkgeversbenadering en werkzoekendendienstverlening bezighouden. Anders lukt het niet.
3. Biedt voldoende zekerheid aan kwetsbare doelgroep
-Houd rekening met het “verdwijnende midden”. Banen met onderkant MBO-niveau worden geautomatiseerd of verdwijnen naar het buitenland. Banen aan de bovenkant MBO worden complexer en specialistischer. Richt hier je regionale economische strategie op. (Gebeurt met o.a. de aandacht voor smart industries). Elementaire beroepen als in de care (zorg), (persoonlijke) dienstverlening , groenonderhoud blijven. Hier zie je dat het werk blijft; de baan verdwijnt en wordt vervangen door flexibele contracten, stapeling van kleine baantjes en uitholling sociale zekerheid. De schulden onder deze groep “werkende armen” lopen op. Voorkom dat de zwakkeren op de arbeidsmarkt het meest flexibel moeten zijn en de armsten de meest nauwkeurige boekhouders. Gemeenten zouden regionaal moeten afspreken niet mee te doen in de race to the bottom waar het hun eigen aanbestedingen betreft. Wel via paragrafen social return kansen moeten bieden aan de onderkant van de arbeidsmarkt.
4.Wees helder over cijfers.
-Wees helder over aantallen, percentages en stuur de verwachtingen. Er zijn wel vijf verschillende definities van werkloosheid. Die worden ook in de media door elkaar gebruikt. Datzelfde geldt voor vacatures, kraptebroepen, prognoses en verwachtingen op de arbeidsmarkt. Werk als regio met één arbeidsmarktmonitor en presenteer louter vergelijkbare regionale cijfers. Houd op met cijfers per gemeente. De arbeidsmarkt is regionaal, deze is gediend met een regionale visie en aanpak.
Als de nieuwe raden, colleges en Achterhoek Board eens beginnen met samen te werken op bovenstaande punten dan kan dat tot wederzijds voordeel strekken: beter opgeleide werknemers, meer leerlingen, minder uitval en uitkeringslast, maar vooral meer welizjn en welvaart voor onze burgers . Dan zou het ook goed zijn de lasten van arbeid niet eenzijdig neer te leggen bij één partij. In geval van de Participatiewet bij de mensen met een beperking. Die stem zouden we als Achterhoek ook in Den Haag moeten durven laten horen.
Joop Wikkerink
Tot voor kort sen. beleidsmedewerker werk en arbeidsmarkt gemeente Hengelo/regio Twente en voorzitter ambt. adviescommissie Participatiewet van de G40,
Raadslid in de gemeente Aalten.