Vernieuwing hard nodig.Groeit de lokale democratie mee met de ontwikkelingen in de buitenwereld? Ik denk onvoldoende. Er is veel weerstand tegen verandering. Ook binnen de Aaltense politiek. Vaak wordt dat gezien als verlies aan controle, macht en invloed. Dat merk ik al 30 jaar ook in de gemeentepolitiek van Aalten. Toch zal er ruimte moeten komen voor nieuwe ideeën. De buitenwereld verandert. De traditionele structuren verliezen hun invloed. Mensen willen meebeslissen op diverse niveau’s en niet binnen vaststaande kaders. Er is veel voor te zeggen om nu te beginnen met vernieuwing. Ik heb vier voorstellen.
1.Bevorder het open gesprek tussen college en raad. Als een raadslid een kwestie aan de orde wil stellen kan hij (schriftelijke) vragen stellen. Soms komen daar minimale antwoorden op vanuit het college. Daarop volgen weer vragen met dito antwoorden. Dan kan een raadslid zijn kwestie en de daarover gestelde vragen en antwoorden nog eens aan de orde stellen in het rondetafelgesprek en daarna in de raad. Dat gaat allemaal erg omslachtig en met veel papier, moeite en irritatie om de juiste vragen en antwoorden bij elkaar te brengen. Mijn oplossing zou zijn: begin elk rondetafelgesprek met een vragenhalfuurtje (technisch beraad) om brieven van burgers, kwesties van de straat en actualiteiten te bespreken. En accepteer als wethouders iets niet weten dat ze dan mogen zeggen: “dat zoeken we op”.
2. Onder de kop”De gemeenteraad is versleten”ging dagblad Trouw op 23 april in op een vuistdik rapport van de Raad voor Openbaar Bestuur getiteld “15,9 uur. “. Zeer korte inhoud:
Raadsleden besteden gemiddeld 15,9 uur aan hun raadswerk. Ze krijgen steeds meer te doen, maar er komt niet meer tijd beschikbaar. Daarom moeten er keuzes worden gemaakt. Gemeenteraadsleden dienen meer tijd te besteden aan de dialoog met de samenleving, en minder aan stapels documenten.
Raadsleden en gemeenteraden staan voor een aantal praktische vraagstukken: bestuur en democratie krijgen steeds meer lokaal en in de regio gestalte en Haagse beslissingen moeten vooral in de decentrale bestuurspraktijk worden gerealiseerd. Burgers laten zich ook horen en laten steeds vaker zien dat democratie bij hen begint. Veel maatschappelijke initiatieven vragen van de gekozen volksvertegenwoordigers een nieuwe plaatsbepaling. Bovendien verandert de rol van de lokale media; sociale media creëren hun eigen werkelijkheid. Tegen de achtergrond van deze forse veranderingen dringt zich de conclusie eenvoudig op: er moet binnen de beschikbare tijd gekozen worden. Een paar aanbevelingen voor raadsleden uit dit rapport.
a. Wees meer volksvertegenwoordiger
Er is meer tijd en aandacht nodig voor gesprekken en contacten met de lokale samenleving, als basis voor het functioneren in de gemeenteraad.
b. Maak afspraken over samenwerking tussen en binnen fracties
Door goede afspraken te maken kunnen de beraadslaging en besluitvorming in de gemeenteraad effectiever plaatsvinden, waardoor meer ruimte ontstaat voor interactie met burgers.
c. Voorkom overmatige politisering
Juist de lokale democratie wordt traditioneel gekenmerkt door een focus op pragmatische oplossingen. Door diverse oorzaken is deze focus op veel plaatsen onder druk komen te staan; voorkom Haagse mores.
d. Zorg voor de democratische kwaliteit van besluitvormingsprocessen
Het proces is net zo belangrijk als de inhoud van de besluitvorming. Door burgers waar mogelijk bij de besluitvorming te betrekken, tegelijk oog te houden op democratische en rechtstatelijke waarborgen en telkens opnieuw duidelijkheid te verschaffen over ieders rol kan het draagvlak voor de besluiten worden vergroot.
Er staat nog veel meer in dit rapport. Ik pleit er voor dit rapport te bespreken in de gemeenteraad en er lessen uit te trekken.
3.Na veel aandringen van mijn kant wordt er in mei een “workshop”gehouden over de invloed van de raad op gemeenschappelijke regelingen. Door de noodzaak (schaalgrootte en ingewikkeldheid van de problematiek) moet er steeds meer regionaal samengewerkt worden. Dat gebeurt vaak in de vorm van een gemeenschappelijke regeling. Het bestuur wordt gevormd door wethouders. De invloed van de raden is minimaal. Dat moet veranderen. Ook raden, zo is mijn voorstel, moeten regionaal gaan samenwerken op deze onderwerpen. Niet alleen op het niveau van vluchtige fractie-contacten in de regio. Je ziet het bijvoorbeeld misgaan ingeval van de Participatiewet, Hameland, huishoudelijke hulp enz.
4.De partijstructuren veranderen. Laten we er maar niet om heen draaien: partijen hebben de grootste moeite om mensen te vinden die meer dan 15 uur per week willen investeren in het raadswerk en dan op verjaardagsfeestje nog uitgescholden worden ook. Toch is het meedenken en meepraten over je eigen woonomgeving het mooiste wat er is. Daar moeten dus andere vormen voor gevonden worden. Ik pleit voor een soort “bewegings-democratie”: verschillende “bewegingen” gaan de dialoog aan hoe onze samenleving er uit moet zien. Je hebt “bewegingen” op het gebied van natuur en milieu, ondernemerschap, cultuur en kunst en je hebt buurtinitiatieven. De tijd van de verenigingsstructuren gaat voorbij. Maar ook de ideeën worden difuser. De tijd dat een VVD-er de groei van de economie en de absolute vrijheid van geld verdienen en ondernemen belangrijker vond dan natuur en milieu is niet meer. Ook in die kringen zie je voorvechters voor het milieu (Winsemius, Nijpels) en mensen die zich inzetten voor sociale economie. Andersom zijn die voorbeelden ook bij bosjes te verzinen. Groenlinksers of SP-ers als ondernemer. Een nieuwe tijd vraagt om een nieuwe structuur en nieuw elan.
Reageren? joop.wikkerink@progressieve-partij.nl