In deze eerste blog van het nieuwe jaar vraag ik aandacht voor een herwaardering van het opbouwwerk en schets ik drie randvoorwaarden, waaraan volgens mij voldaan moet worden willen we succesvol sociaal beleid voeren. Daarnaast beschrijf ik nog even kort enkele activiteiten van de laatste dagen van het jaar 2020. Het bestuur en de fractie vullen de rest van deze nieuwsbrief die alweer voor de 642ste (!) keer verschijnt.
De kracht van de samenleving benutten
pleidooi voor samenlevingsopbouw
Boerenzoon Gradus Hendriks promoveerde in 1953 op een onderzoek naar de ontwikkeling van de boerengemeenschap rond zijn geboorteplaats Kampen. Industrialisatie en mechanisatie hadden daar eeuwenoude verbanden vernietigd en het kostte veel energie om tot nieuwe verhoudingen te komen. Vervolgens was Gradus van 1953 -1981 werkzaam op het ministerie van Welzijn (met al de verschillende namen in de loop der jaren) en probeerde hij Nederland in de naoorlogse jaren warm te krijgen voor “samenlevingsopbouw”.
In een helder essay geeft Jos van der Lans in het blad “De Helling” aan hoe het met het begrip “samenlevingsopbouw” is gegaan in de loop der jaren. Het begrip “community organization”was overgewaaid uit Amerika. Bij gebrek aan een allesbepalende overheid was het daar veel logischer om inwoners zelf allerlei voorzieningen te laten organiseren. Hendriks en zijn medestanders zagen dat ook als een modernisering en democratisering van het verzuilde Nederland. Logisch dat hij dan ook veel tegenstand ondervond. Toch lukte het hem in de jaren ’70 het welzijnswerk “neutraal te professionaliseren” en groepen burgers te ondersteunen in de samenlevingsopbouw, daar waar die rol steeds verder weg kwam te liggen van de traditionele zuilen.
Van der Lans stelt dat we in bestuurlijk en politiek opzicht vergeten zijn hoe samenlevingsopbouw werkt. Dat we geen idee meer hebben hoe we een samenleving kunnen ordenen, in beweging kunnen brengen en kunnen inschakelen voor publieke waarden en doeleinden.
Hij noemt daar drie redenen voor. Allereerst zijn de opbouwwerkers zelf de weg ingeslagen van doelgroepbelangenbehartigers, deelbelangen. Er waren gemarginaliseerde groepen die ondersteund moesten worden bij hun emancipatie: arbeidsgehandicapten, werklozen, migranten, vrouwen, WAO’ers, lhbt-ers enz. Een tweede oorzaak is dat door de toegenomen welvaart de publieke sector groeide als kool en een leger van professionals zijn intrede deed in de wereld van samenlevingsopbouw. Er werd met enig dedain gekeken naar vrijwillige amateurs die tot nu toe het merendeel van de besturen van woningcorporaties, scholen en zorginstellingen bevolkten. De raden van estuur en toezicht kwamen ervoor in de plaats. Citaat: “De civil society werd onteigend en in handen gebracht van nieuwe professionele elites, onder financieel beheer en toezicht van de overheid”. Een derde oorzaak is de individualisering. Van der Lans beschrijft het mooi: “De oude verzuilde gemeenschappen verdwenen en daarvoor kwamen in de plaats individuen die hun identiteit niet zozeer ontleenden aan hun omgeving of familie, maar vooral aan zichzelf. Daardoor werd het woord “zelf’” aan heel wat woorden gekoppeld: zelfhulp, zelforganisatie, zelfredzaamheid.” Natuurlijk een prima voedingsbodem voor de neoliberale bedrijfsmatige ordening van de samenleving die vanaf Tatcher en Reagan dominant werd in de westerse wereld.
Burgers waren niet langer meedenkers, meebestuurders, in te schakelen krachten, maar vooral klanten, cliënten, afnemers. Behalve het feit dat die klanten zich veeleisend en soms zelfs agressief gedragen heeft die economisering van het publieke domein er ook voor gezorgd dat we de samenleving nauwelijks meer kunnen zien als een veerkrachtig organisme bestaande uit gemeenschappen van veerkrachtige mensen waarin waarden als solidariteit verbondenheid en betrokkenheid tot leven komen.
En toen was daar corona. En flikkerde dat besef van solidariteit, verbondenheid toch weer op in de samenleving, zeker ook in de hele gemeente Aalten. Maar niet alleen corona. Ook in onze gemeente zie je voorzichtige initiatieven waarin inwoners hun lot in eigen hand nemen: zorgcoöperatie Barlo, werknemerscoöperatie voor huishoudelijke hulp HelpGewoon en ECB: energiecoöperatie Bredevoort. Er is een behoefte aan verbondenheid ook in onze samenleving. In het boek “De meeste mensen deugen ” laat Rutger Bregman zien dat het beeld dat burgers egoïstisch en calculerend zijn niet klopt, maar in stand gehouden wordt door ideologische voorstellingen en zelfs misleiding. En dat boek is erg populair. Veel mensen willen ontsnappen aan de cultuur van het individualisme.
Wat betekent dat voor 2021 en het sociaal domein in de gemeente Aalten? De kracht van de samenleving benutten. Dat is waar het om gaat. Dan moet er wel aan drie randvoorwaarden worden voldaan, daar waar wij als bestuur en politiek voor aan de lat staan.
-sociale basis op orde. De focus bij bijv. jeugdhulp en wmo is te veel op de financiën komen te liggen. Hoewel belangrijk, moeten we juist ernst maken met de èchte transformatie in denken en doen. Dat betekent normaliseren, demedicaliseren en investeren in het “voorveld”. De kracht van de samenleving aanspreken. Dus de sterke gemeenschap van mensen, verenigings- en clubverbanden, scholen, instellingen inzetten om mensen mee te laten doen, waardering te geven en de kans geven zich nuttig te laten voelen en zijn.
-positieve gezondheid. Dat betekent dat gezond zijn meer is dan dat de ziekte afwezig is. Naast behandeling (cure) en verzorging (care) is nou juist inzet op preventie, meedoen en gezond leven in een gezonde omgeving belangrijk voor een gezonde bevolking. Dat betekent niet voor elk pijntje een pilletje, maar een gezonde levensstijl ter voorkoming van ziekte. Dat geldt ook voor de omgeving: schone lucht, frisse natuur en gezond voedsel zijn hierbij van levensbelang.
-bestaanszekerheid garanderen. De coronacrisis heeft nog meer aan de oppervlakte gebracht dat de ongelijkheid in inkomens in Nederland groot is, dat er nieuwe kwetsbare groepen zijn die ook niet zo makkelijk in het blikveld van de gemeente komen. Als een paar basiszekerheden: huis, werk, inkomen, geen onoplosbare schulden niet aanwezig zijn, wordt het leven een moeizame strijd en blijft er weinig energie over voor de samenleving of zelfs om je eigen situatie aan te pakken. Dat betekent dat de gemeente aan de lat staat voor een eerlijk en toereikende uitkeringssysteem, vroegtijdige schuldhulpverlening, een activerend arbeidsmarktbeleid en een ècht volkshuisvestingsbeleid met meer woningen in de sociale sector.
Als deze drie basisvoorwaarden op orde zijn en ze zijn door de gemeente goed ingevuld en nodigen uit om er gebruik van te maken, dan kunnen we de samenleving opbouwen op basis van vertrouwen, gemeenschapszin en solidariteit.
Hoe ik in 20201 samen met o.a. ons college, de wethouders in de regio, de gemeenteraad en de inwoners van onze gemeente dit wil gaan doen, komt in de volgende blogs aan de orde.
Bestuurlijk gesprek met de zorgaanbieders.
Maandag 21 december – Deze zomer was er in de regio wat commotie over de nieuwe inkoopstrategie van SDA (Sociaal Domein Achterhoek- het samenwerkingsverband van Achterhoekse gemeenten op dit terrein). Om stappen te maken in de broodnodige transformatie van de zorg, vastgelegd in de wetten Jeugd, WMO en Beschermd Wonen zullen we (de samenwerkende gemeenten) van opdrachtgever meer partner moeten worden van de zorgaanbieders. Dat betekent dat we in gesprek moeten over de aanpak in de zorg. In het grote geheel maar ook op inwoner-niveau. Daarbij moeten de gemeenten als opdrachtgever gaan over het wàt en de zorgverleners over het hòe. Bij zo’n andere rol hoort ook een andere inkoopstrategie: liefst langere contracten met minder aanbieders en in sommige gevallen “fixed prices”. Dus niet klakkeloos uurtje-factuurtje; maar gezamenlijk kijken wat nodig is: wanneer is het vanuit de hulpvrager gezien nodig om op- of af te schalen en welke soort hulp moet hoe lang worden ingezet.
Dat is voor elke partij moeilijk. Vandaar dat we met een kleine delegatie bestuurders deze herfst al gesproken hadden met de vertegenwoordigers van 6 grote instellingen. Daarbij hebben we aangegeven graag met alle aanbieders die dat willen in gesprek te willen gaan. Dat gesprek vond maandag 21 december plaats via Zoom. Met bijna 50 aanbieders. Uitstekend voorbereid door onze regionale medewerkers, konden we in krap 1,5 uur 3 grote (digitale) flaps vol met (digitale) post-its ophalen met vragen, opmerkingen, tips, trics over hoe het beste in de nieuwe verhouding met elkaar om te gaan. Dat is best wennen, want soms is het voor een gemeente makkelijk om te zggen: “hier heb je client A; hij/zij heeft 3 maanden lang 2 uur per week begeleiding nodig; ik zie de factuur wel”. En soms is het voor een aanbieder makkelijk om aan te geven: “zeg maar wat je denkt nodig te hebben: ik lever het wel”. Nu willen we veel meer op resultaat gaan sturen en niet op bijv. aantal behandelmomenten e.d.
Het was ook een spannend gesprek. We weten allemaal dat transformeren betekent dat we zorg willen afschalen, dat we meer in de samenleving willen oplossen, dat we meer eerst lichtere hulp willen inzetten (van zwaar naar licht kan ook) en dat we niet met 300 contracten in de regio te doen willen hebben. Dat gaat dus gewopn omzet kosten bij aanbieders. Met dat gegeven moet wel iedereen werken.
Kaarten van college voor bewoners zorginstellingen.
Mooi werkje voor de laatste werkmiddag voor kerst: met de fiets Kerst- en nieuwjaarswensen namens het College van B en W in meer dan 220 brievenbussen stoppen. Hier en daar een praatje met een bewoner of begeleider. Poeh hee, wie had ooit gedacht dat dat met een mondkapje op moest. Deze middag de wooncomplexen in Aalten en Dinxperlo van Estinea en De Lichtenvoorde. Bewoners die veel te lijden hebben gehad van de beperkingen rond corona. Daarom voor hen èn hun verzorgenden en mantelzorgers een extra hart onder de riem van het College. De dag ervoor had ik ze al bij de huizen van Stichting Marga Klompé in Aalten en Careaz (Dr. Jenny) in Dinxperlo gebracht.
Ik kreeg nog wel een enkele vraag waarom het college de bewoners van deze huizen extra een kaartje kwam bezorgen. Thuiswonende ouderen hebben het ook zwaar gehad. Dat is zo en ook alle inwoners van Aalten hebben we via onderstaande brief een hart onder de riem willen steken. Maar wij vonden het gepast om juist de kwetsbare bewoners van zorginstellingen extra te groeten omdat zij natuurlijk –dat weet iedereen nog- in april-mei letterlijk opgesloten hebben gezeten in hun instellingen. Ik denk dat je zoiets niet makkelijk vergeet……
Van het bestuur/ de fractie.
In memoriam Hennie ter Horst
Op de dag voor Kerst overleed ons lid Hennie ter Horst op 77-jarige leeftijd.
Hennie was samen met Henk lid van de Christelijke Volkspartij (CVP), voordat deze partij in 2004 fuseerde met Progressief Beraad tot de huidige Progressieve Partij.
Toen Henk nog in de gemeenteraad zat en ook nog lang daarna, waren we altijd welkom om bij hen te vergaderen. De koffie en het (Duitse) bier stonden dan altijd klaar.
Hennie leefde op de achtergrond altijd mee en was een vaste bezoeker van onze jaarvergaderingen.
Henk en de (klein)kinderen verliezen een zorgzame en lieve vrouw, moeder en oma.
Wij wensen hen veel sterkte, voor nu maar ook voor later.
Gerrit Stronks, vz
What do you want to do ?
New mail
What do you want to do ?