Coalitieakkoord: beton of spons? “CDA/CU/GB roepen alle andere partijen in de raad op om het coalitieakkoord te ondersteunen en wellicht aanvullende punten aan te dragen. Met voldoende draagvlak en inzet kunnen we me elkaar iets beteken voor onze gemeente.”
Dat staat in de begeleidende tekst van het coalitieakkoord op hoofdlijnen van april 2014. Best hoopvol. De coalitie lijkt de samenwerking te zoeken. De fractie van de Progressieve Partij pakte meteen die uitgestoken hand. Met een brief van 18 april, waarin wij voorstelden het coalitieakkoord met de oppositie, de samenleving en de regio te bespreken. Herhaald in de raadvergadering van 22 april. We zijn nu vijf maanden verder. Wat een hoopvol experiment leek, een open discussie over een akkoord, waarbij aanvullingen mogelijk waren verzandt weer in de oude tegenstellingen. In plaats van een spons, die steeds weer nieuwe ideeën opzuigt is het coalitieakkoord in beton gegoten en wordt er geen tittel of jota aan toegevoegd of afgehaald.
De coalitiepartijen hebben de oppositiepartijen gevraagd voor 30 juni bijdragen te leveren aan hun akkoord. Drie fracties deden dat. Op 9 september kwamen de coalitiepartijen met een “memorie van antwoord”, een reactie. Die is ronduit teleurstellend. Elk idee, elke aanvulling wordt afgehouden; zelfs hier en daar als suggestief bestempeld. De antwoorden lijken ook wel geschreven met de pet van het college op in plaats van die van een aantal fracties die in de raad zitten en het college moeten controleren.
Dat roept de vraag op wat de waarde en functie van coalitieakkoorden is. Uiteraard een set afspraken tussen partijen om samen een coalitie en college te vormen. Echter wel met de kennis van dat moment en met de politieke werkelijkheid van die datum. Hoe verder we van die datum afkomen hoe minder geregeld kan worden. Dus er moet een zekere soepelheid in coalitieprogramma’s zitten. Ook zou je kunnen afspreken het ergens niet over eens te zijn, dus dat ieder zijn eigen (persoonlijke) mening volgt. Dat gaat meer op bij niet-materiële zaken. Bijvoorbeeld zondagopenstelling. Dan kun je tenminste vrijuit je mening zeggen en als coalitie niet met meel in de mond praten en je zelf tegenspreken.
Hoe moet nu de “oppositie” bij het beleid en het programma voor de komende jaren betrokken worden. Niet door het coalitieakkoord in beton te gieten en elke discussie dood te slaan met de toverformule: “Dit staat in het coalitieprogramma”. Terecht wordt door Willem Bruil (HMV) geconstateerd dat het er ook op lijkt dat de betonnen standpunten ook gelden voor dingen die er niet in staan.
Wat moet gebeuren is dat de raad zijn zelfstandige rol weer pakt. Dat coalitiepartijen in de gaten krijgen dat zij er niet zijn om alleen maar achterover te leunen en “ja”te zeggen op de voorstellen van hun eigen college. Dat zij ook een taak hebben in het uitzetten van de kaders, het controleren van het college en het zelfstandig nemen van initiatieven en formuleren van ideeën. En die kunnen best met meerderheden zonder alle coalitiepartijen tot stand komen.
Die zelfstandige rol van de raad is van belang om voldoende tegenwicht te bieden tegen het college. Dat heet dualisme en democratie. Discussie in de raad, uitwisseling van argumenten moeten ook gaan over de inhoud. Mensen willen weten waar we zelf voor staan. Niet wat er in een afsprakenlijstje staat.
We kunnen nog een slag maken. Als we als raad in staat zijn uit het coalitieprogramma en de aanvullingen die de oppositie heeft gemaakt een groslijst van onderwerpen samen te stellen en die in een vierjaarlijks programma te zetten, dan nemen we als raad de regie in handen. En laten we de agenda van wat er moet gebeuren in onze gemeente niet bepalen door niet-gekozen bestuurders, de waan van de dag, de wetten vanuit Den Haag of de ideetjes vanuit de Regio.
Een sterke, zelfbewuste raad vergaart ook kennis. Bij dezen nogmaals een oproep oom een scholingsprogramma voor de raad op te zetten om zodoende die kritische, onafhankelijk, sterke positie waar te maken. Wat willen we zijn (naar een bekend politicus): wolf of lam?
Reageren? joop.wikkerink@progressieve-partij.nl