Joop Wikkerink, 28 oktober 2023
Om het maar eens grofgebekt en kernachtig te zeggen. “Zeikwijf in (Mantel)zorgland” is een solotoneelvoorstelling van Pauline Redlich. Of eigenlijk is solotoneel een verkeerde term. Er gebeurt van alles: het publiek wordt aan het stofzuigen en was-opvouwen gezet, eet taartjes bij haar 12,5 huwelijk en geeft elkaar cadeautjes en geeft die weer door. Donderdagavond was deze voorstelling –door Pauline zelf georganiseerd in de Koppelkerk Publiek (90% vrouwen): hoofdzakelijk ervaringsdeskundigen in de mantelzorg. Pauline begon te praten en hield maar niet op. De ene na de andere klacht, overpeinzing, moeilijkheid, uitdaging en vermoeidheid die mantelzorger zo eigen is. Gaandeweg de voorstelling bleek dat het haar eigen verhaal was, hoe zij de druk had ervaren bij de opvoeding van haar –nu- 22-jarige zoon- die als diagnose had autisme, adhd en laag IQ. De 24-uurs vereiste aanwezigheid en alertheid, het in het gedrang komen van dagelijkse gewone taken, het gevoel hebben op de klok te moeten leven (de wekker ging ook wel 10 keer af met allerlei herinneringen aan taken die uitgevoerd moesten worden). Het “toneel” was een huiskamer met een ongelooflijke zooi, was, stofzuigers, koffiezetapparaat, rommel. Gelukkig waren er bereidwillige mantelzorgers in de zaal die dit even fiksten. Maar voordat je als mantelzorger zelf hulp vraagt, dat kost moeite zeg.
De buitenwereld
En als je dan hulp wilt vragen komen de bijna onneembare hordes van de bureaucratie of een zodanige bejegening en vraagstelling dat je je al schuldig gaat voelen door alleen een vraag te stellen. Of de opmerkingen, half goed bedoeld, die je naar je hoofd krijgt: “ja je zou ook wel liever een gezond kind hebben gehad hè”, “meid denk toch eens aan jezelf”. Het publiek kon op een papiertje de meest stomme opmerkingen opschrijven en die in een doos doen, ze werden voorgelezen en plaatsvervangende schaamte was voelbaar in de zaal. Wat een stomme dingen kunnen mensen tegen elkaar zeggen. Of de wereld van de artsen (Dokter P (Paracetamol); die als enig advies na 12 jaar studie een paracetamolletje kon voorschrijven; of de psychiater die maar één vraag kom stellen: “wat vind je zelf”. Of de gemeentelijke consulent die 1 dag in de week een logeeradres toch wel erg duur en veel vond: Wat? 24-uurszorg nabijheid! Dat is duur!
Zorg goed voor je zelf
Dat is een van de eerste adviezen en ervaringen die door Pauline werden doorgegeven. Omkleed met veel tegeltjes wijsheden (maar soms zo waar) en internet-psychologie (ook soms heel waar) kwam ze tot allerlei tips waar van de beginletters de zin “Wat heb je zelf nodig” vormden. Daarbij maakte ze gebruik van de kernkwadrantenmethode van Ofman. Soms ben je ergens heel goed in (niet aangeleerd); als je daarin doorschiet kan dat je valkuil zijn (een doorgeschoten karaktereigenschap van je kernkwaliteit). De uitdaging is dan om aan het tegenovergestelde te werken dan wat je valkuil is. Dus als je valkuil is wegcijferen omdat je zo’n zorgzaam (mantelzorg-)type bent, moet je werken aan goed voor jezelf zorgen. De allergie die oppopt als je bij de anderen een doorgeschoten vorm van jouw eigen uitdaging ervaart. Je moet beter voor je zelf zorgen en voor jezelf opkomen, maar hebt een hekel aan mensen die dat doen en dus niet- net zoals jij- de overbezette (mantelzorger) zijn. Beetje psychologie van de kouwe grond, maar herkenbaar tot en met.
Chaos
Er gebeurde nog veel meer, het publiek deed een stoelendans met kadootjes, die ook uitgepakt en mee naar huis genomen mochten worden. Een dochter van Pauline kwam op het podium haar boek promoten. We zagen daar dat hoogbegaafdheid en autisme erg dicht bij elkaar ligt. Alles in een prettige chaos met als slot een gezongen lied (muziek Bob Dylan/Adele, Nederlandse tekst Paul de Leeuw: Make you feel my love (Voel wat ik voel voor jouw). Ontroerend, confronterend, tot nadenken stemmend en je eigen rol onder de loep nemend. Theater technisch niet altijd even perfect, maar het kwam allemaal uit een betrokken hart. Ik denk dat de echt-overbelaste mantelzorgers hier veel aan gehad hebben.